-Cfare eshte sistemi diellor?
-Sistemi Diellor eshte sistemi i lidhur gravitocionalisht i perbere nga Dielli dhe objektet qe e orbitojne ate, qofte drejtperdrejt ose terthorazi. Nga keto objekte qe rrotullohen rreth diellit direkt, me te medhate jane 8 planetet, pjesa tjeter jane objekte ne menyre te konsiderueshme me te vogla, te tilla si planetet xhuxh satelit natyror te planeteve dhe trupa te tjere te vogla te sistemit tone diellor.
Sistemi Diellor eshte formuar 4.6 miliarde vjet me pare nga kolapsi gravitacional i nje reje gjigande molekulare nderyjore. Pjesa me e madhe e mases se sistemit eshte ne Diell, shumicen e mases se mbetur e mbart Jupiteri. Kater planetet e vogla te brendshme, Merkuri, Venusi, Toka dhe Marsi, jane planetet tokesore, duke u perbere kryesisht nga shkembi dhe metali. Te kater planetet e jashtme jane planete gjigante, duke qene ndjeshem me masive se tokesoret. Dy me te medhet, Jupiteri dhe Saturni, jane gjigandet e gazit, duke u perbere kryesisht nga hidrogjen dhe helium; dy planetet e tjere gjigand, Urani dhe Neptuni, jane quajtur gjigandet e akullt, duke u perbere kryesisht nga substancat me pika relativisht te larta te shkrirjes ne krahasim me hidrogjenin dhe heliumin, te quajtur akujt, te tilla si uji, amoniaku dhe metani. Te gjithe planetet kane orbita thuajse rrethore qe shtrihen brenda nje disku gati te sheshte te quajtur ekliptike.
Sistemi diellor gjithashtu permban objekte te vogla. Rripi i asteroideve, i cili shtrihet mes orbitave te Marsit dhe Jupiterit, kryesisht permban objekte te perbera, ashtu si planetet tokesore, nga shkembi dhe metali. Pertej orbites se Neptunit gjendet rripi Kuiper , te cilat jane popullatat te objekte te perbera kryesisht nga akujt. Ne kuader te ketyre popullsive jane disa dhjetera e ndoshta dhjetera mijera objekte te medha te mjaftueshme te rrumbullakuar te te formuara nga graviteti i tyre. Keto objekte jane kategorizuar si planetet xhuxh.Planetet xhuxh te identifikuara perfshijne Ceres, Plutoni,Eris,Haumea dhe MakeMake.Pervec ketyre dy rajoneve, popullatat e ndryshme te tjera të vogla, duke perfshire kometat, dhe pluhurin nderplanetar, udhetojne te lire ne mes rajoneve. Gjashte nga planetet,dhe te paktën kater nga planetet xhuxh, dhe shume prej trupave me te vogla rrotullohen nga satelitet natyrore, zakonisht quhen "hëna" sipas Hënës tone. Secili nga planetet e jashtme eshte e rrethuar nga unaza planetare te pluhurit dhe objekte te tjera te vogla.
Era diellore, nje rryme e grimcave te ngarkuara qe rrjedh jashte nga Dielli, krijon nje rajon flluske te mesme nderyjore e njohur si heliosphere. Heliopause eshte pika ne te cilen presioni nga era diellore eshte e barabarte me presionin e erës nderyjore; ajo shtrihet jashte,ne buze te disku te shperndare.
Sistemi Diellor ndodhet ne krahun Orion , 26.000 vite-drite larg nga qendra e Rruges se Qumeshtit.
 |
| Merkuri |
 |
| Toka |
 |
| Saturni |
 |
| Jupiteri |
 |
| Neptuni |
 |
| Urani |
 |
| Marsi |
 |
| Venusi |
No comments:
Post a Comment