 |
| Credits: NASA, ESA, and E. Tollerud (STScI) |
Teleskopi Hapesinor i NASA's ka zbuluar dy galaktika te vogla xhuxhe qe endeshin nga nje shkretetire e madhe kozmike ne nje "qytet te madh" afer nje grubimi galaktikash. Pasi qendruan palevizur per disa miliarda vjet, ata jane te gatshem te te kene filluar nje stuhi te lindjes se yjeve.
"Keto imazhe Hubble mund te jene ''snapshots'' te galaktikes xhuxhe se si mund te kene qene ne epokat e meparshme", tha studiues Erik Tollerud i Institutit Hapesinor te Shkences ne Baltimore, Maryland. "Studimi i ketyre dhe te tjerave galaktikave te ngjashme mund te jape te dhena te metejshme per formimin e galaktikave xhuxhe dhe evolucionin e tyre.
 |
| Hubblee ka kapur shkelqimin e yjeve te reja ne keto galaktika te vogla e te lashta, te quajtur Peshqit A dhe B. Peshqit jane galakatika xhuxhe qe kane jetuar ne izolim per miliarda vjet dhe jane vetem tani duke filluar per te prodhuar yje yjet. |
"Vezhgimet Hubble tregojne se galaktikat, te quajtur Peshqit A dhe B, jane kilota te vona per shkak se ata kane kaluar shumicen e ekzistences se tyre ne nje boshllek lokal, nje rajon i universit i populluar me galaktika.
Nen terheqjen e qendrueshme te gravitetit nga qyteti i galaktikave te medha, njeri prej tyre ka hyre me ne fund ne nje rajon te mbushur me gaz intergalaktikor. Ne kete mjedis te gazit te pasur,lindjet e yjeve mund te kene qene shkaktuar nga gazi poshte ne galaktikat neper rajonet me te dendura. Nje tjeter ide eshte se dyshja mund te kete hasur ne nje fije te hollë te gazte, e cila shkaktoi lindjen e yjeve. Ekipi Tollerud ka percaktuar se objektet jane ne buze te nje filament te afert me gaz te dendur. Çdo galaktike permban vetëm 10 milion yje.
Galaktikat xhuxhe jane blloqe ndertimi nga te cilat jane formuar galaktikat me te medha miliarda vjet me pare, ne fillim e universit.
"Keto galaktika mund te kene kaluar shumicen e historise se tyre ne zbrazëti," shpjegoi Tollerud. "Nese kjo eshte e vertete, mjedisi i pavlefshme do te kete ngadalesuar zhvillimin e tyre. Deshmia per galaktikat eshte se permbajtja e tyre prej hidrogjeni eshte relative disi e larte me galaktika te tjera te ngjashme. Ne te kaluaren, galaktikat permbanin perqendrime te larta te hidrogjenit, karburant i nevojshme per te bere yjet. Por keto galaktika duket ta kene mbajtur ate perberje me primitive, ne vend se perberja e pasuruar e galaktikave te jete bashkkohore, per shkak te nje historie me pak te fuqishem te formimit te yjeve. Galaktikat jane gjithashtu relative dhe mjaft kompakte me formimin e yjeve te galaktikave tipike ne lagjen tone galaktikore. "
Galaktikat xhuxh jane te vogla dhe te zbehta, keshtu qe gjetja e tyre eshte jashtezakonisht e veshtire. Hulumtuesit kane perdorur teleskopin WIYN ne Arizona per te studiuar 15 nga kandidatet me premtues ne dritën e dukshme. Bazuar ne keto vezhgime, ekipi Tollerud zgjodhi dy te jene kandidatet me te mundshem per te qene ne studim nga anketat e Hubble. Vizioni i mprehte i Hubble ka ndihmuar astronomet te konfirmojne se dy prej tyre, Peshqit A dhe B, janëe galaktika xhuxhe
Perkatsisht- Peshku A eshte rreth 19 milione vite drite larg nga Toka dhe Peshku B eshte afersisht 30 milion vite drite larg. Cdo galaktikë permban rreth 20 deri ne 30 yje te ndritshme blu, nje shenje se ata jane shume te rinj, me pak se 100 milion vjet të vjetra. Ekipi Tollerud vlereson se me pak se 100 milion vjet me pare, galaktikat kane dyfishuar normen e tyre te formimit t yjeve. Perfundimisht, formimi yjeve mund te jete ngadalsuar perseri ne qofte se galaktikat jane bere satelite te nje galaktike shume me te madhe.
Per me shume:
No comments:
Post a Comment